Stapelia'ların Kokusu

Stapelia Çiçekleri Neden "Kötü" Kokar?

 

Asclepiadaceae familyasından olan Stapelialar çubuk formlu gövdelere sahipler. Bu gövdeler üzerinden çıkarttıkları sapların ucunda çoğunlukla son derece gösterişli ve renkli çiçekler açarlar. Kimi türlerinde çiçek çapları 25 cm'ye ulaşır. Bitki üzerinde 3-4 gün kalan çiçeklerin formlarının dışındaki en dikkat çekici özelliği çevrelerine salgıladıkları ancak insanlar tarafından sadece çok yaklaşıldığında algılanan kötü / çürük et, leş kokularıdır.
 

Stapelia grandflora

Diğer çiçeklerin çoğunluğu tozlaşmayı sağlayıp tohum bağlayabilmek amacıyla, özellikle arıları çekebilmek için çevrelerine hoş kokular yayarlar. Stapelialar ise, geçirdikleri evrim sonucu, kara ve yeşil sinekler gibi leş, çürük et vb'nden beslenen küçük canlıları tozlanma aracı olarak seçmişlerdir. Bunun nedenini sanırım Stapeliaların anavatanı olan Güney Afrika ve Zambia'da aramamız gerekir. 
 

Stapelia var. rugosa

Evrim süreçlerini bu bölgede yaşayan Stapelialar acaba yaşadıkları ortamlarda çiçeklerini dölleyecek ve hoş kokuları tercih eden aracıları "yeterli miktarda" bulamamış olabilirler mi? Ya da hayvan leşlerinin çiçeklerden daha kolay/sık ve yoğun bulunma olasılığı güçlü olan Afrika'nın güneyinde ki savanlarda (O koşullarda çiçeklerin leşlere göre daha seyrek ve elbette dönemsel olduğu unutulmamalıdır) daha kolay bir hayatta kalma stratejisi midir onları leşsever küçük canlılara yönelten? Evrim, zoru seçmez.

Stapelia grandflora
(Tohum hazneleri)

(Bu leşseverler sadece uçucular da olmayabilir. Stapelia çiçeklerimin üzerinde, leşte görülen kurtçuklar benzeri küçük beyaz kurtcuk topluluğuyla defalarca karşılaştım.)

Ayrıca bu cinse ait türlerin çiçeklerinin çoğunun koyu (çürük et rengi gibi) ve iri (et parçaları gibi) olduğunu da dikkate almak gerekir. Doğal ortamına uyum sağlamayan çiçek renkleri ise bizlerin eseri...

Stapelia grandflora

Bahçemize dönersek, çiçek açmış bir Stapelianızı dış mekana koyduktan kısa bir süre sonra çiçeğin üzerine kara ve yeşil sineklerin üşüştüğünü sizler de gözleyebilirsiniz.

Diğer bir ilginç nokta ise Stapelia çiçeklerinin koku yaymayı geceleri kesmesidir. Gündüz hoş koku yayan pek çok bitkinin tersine çiçeklerini geceleri kapatmayan bu Stapelialar, kapanmak yerine koku salımını durdururlar.

Velhasıl, sukkulent aleminin göründüğünden ilginç üyeleridir Stapelialar...